Στο τελευταίο τεύχος του ιατρικού περιοδικού «Lancet» φιλοξενείται μια σημαντική ανασκόπηση για τα προβλήματα υγείας των γυναικών που είναι εγκλεισμένες στις διάφορες φυλακές σε όλο τον κόσμο. Οι ανάγκες των γυναικών στη φυλακή είναι διαφορετικές από εκείνες των ανδρών. Οι γυναίκες έχουν πολύ συχνότερα ιστορικό βίας και κακομεταχείρισης, μεγαλύτερο φορτίο ψυχολογικών και σωματικών ασθενειών, ακόμα και μεγαλύτερη θνητότητα μετά την αποφυλάκισή τους. Οπως αναφέρουν οι συγγραφείς της ανασκόπησης από τον Καναδά, «η υγεία των φυλακισμένων γυναικών συχνά αντιμετωπίζεται με αδιαφορία, διότι και είναι μειοψηφία, και το δικαστικό σύστημα έχει σχεδιαστεί από άνδρες για άνδρες».

Η ίδια αδιαφορία χαρακτηρίζει και την ελληνική πολιτεία για τις γυναίκες κρατούμενες ιδιαίτερα στα θέματα υγείας, και μάλιστα ψυχικής υγείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το ψυχιατρικό νοσοκομείο για τις γυναίκες κρατούμενες στις ελληνικές φυλακές, που ήδη από το 1999 συζητείται στη Βουλή, νομοθετείται η ίδρυσή του στον χώρο των γυναικείων φυλακών στον Ελαιώνα της Θήβας το 2022, ξανά παρουσιάζεται από το υπουργείο Υγείας ως μέρος νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας για την ψυχική υγεία το 2025 και απλά παραμένει στα χαρτιά! Για τις 500-600 κρατούμενες στον Ελαιώνα Θηβών, με τις καθημερινές ανάγκες διάγνωσης και θεραπείας, δεν υπάρχει αποσπασμένος ούτε ένας ψυχίατρος. Ελάχιστοι ουσιαστικά εθελοντές γιατροί, ψυχίατροι και γυναικολόγοι υπηρετούν όσο μπορούν τις πολλές και μεγάλες ανάγκες υγείας των φυλακισμένων γυναικών όλων των ηλικιών.

Αυτές οι γυναίκες δικαιούνται τη στήριξη της πολιτείας στα σημαντικά θέματα υγείας αλλά και καθημερινής επιβίωσης που αντιμετωπίζουν. Δικαιούνται και τον δικό μας σεβασμό και στήριξη τόσο κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο «σωφρονιστικό κατάστημα» όσο και μετά την αποφυλάκισή τους. Να μην ξεχνάμε ότι εύκολα, μα πολύ εύκολα, θα μπορούσαν να βρίσκονται μέσα στη φυλακή οι μητέρες, οι σύζυγοι, οι κόρες μας!

Οσοι εθελοντικά έχουμε κάποια επαφή με αυτές τις κυρίες, που κάποτε κάνανε ένα σοβαρό λάθος στη ζωή τους («ο αναμάρτητος υμών πρώτος τον λίθον βαλέτω»), βλέπουμε στο πρόσωπο καθεμιάς τον ίδιο τον Χριστό.

Ο πόνος και η θλίψη και η εγκατάλειψη από τους ανθρώπους οδηγούν τις περισσότερες από αυτές να ζητήσουν τη βοήθεια από τον Θεό όσο βρίσκονται στη φυλακή. Εκεί έχουν ανάγκη και τη δική μας παρουσία με ρούχα, είδη προσωπικής υγιεινής, αλλά και είδη που εμείς δεν φανταζόμαστε, όπως τηλεκάρτες για να επικοινωνούν με τα παιδιά τους, μια και τα κινητά απαγορεύονται.

Το ενδιαφέρον όμως της πολιτείας και το δικό μας πρέπει να στραφούν και στις γυναίκες (και στους άνδρες) που εργάζονται στις φυλακές σε διάφορες θέσεις ευθύνης.

Είναι επιστημονικά γνωστό ότι η ψυχολογική εξουθένωση (burnout) και των σωφρονιστικών υπαλλήλων, που προσπαθούν μέσα από τεράστιες ελλείψεις προσωπικού να κρατήσουν τις συνθήκες λειτουργίας των φυλακών σε όσο καλύτερο και πιο ανθρώπινο επίπεδο, αποτελεί μια σοβαρή πραγματικότητα. Χρειάζονται και αυτοί ιδιαίτερη αντιμετώπιση για να κρατηθούν σωματικά και ψυχολογικά υγιείς.

Συμπερασματικά η προστασία της υγείας των φυλακισμένων γυναικών και των σωφρονιστικών υπαλλήλων είναι πλέον προτεραιότητα, όπως αναδεικνύεται και στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία. Το ψυχιατρικό νοσοκομείο στις γυναικείες φυλακές του Ελαιώνα πρέπει άμεσα να κατασκευαστεί και οι εργαζόμενοι σε αυτές να δουν ένα καλύτερο ενδιαφέρον από την πολιτεία.

Ο Δημήτριος Λινός είναι καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ, Lecturer Harvard Μedical School, εθελοντής ιερέας στις φυλακές Ελαιώνα