Αν η εμπλοκή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή δεν είναι μια γρήγορη παρέμβαση, η προεδρία του Τραμπ μπορεί να καταρρεύσει, εκτιμά στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Φράνσις Φουκουγιάμα, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Δημοκρατίας, Ανάπτυξης και Κράτους Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Ο αμερικανός ακαδημαϊκός και ένας από τους πιο διεισδυτικούς πολιτικούς αναλυτές διεθνώς, ο οποίος θα συμμετέχει στο 29th Annual Economist Government Roundtable, μιλά επίσης για τους θεσμούς των ΗΠΑ, τις επιθέσεις του Τραμπ στα πανεπιστήμια, τους Ρεπουμπλικανούς, τους Δημοκρατικούς.

Ο Τραμπ παρουσίασε τον εαυτό του ως ειρηνοποιό, τώρα βρίσκεται εν μέσω ενός «ναρκοπεδίου». Εχει στρατηγική;

Είναι εντελώς οπορτουνιστής. Στην αρχή δεν είχε ενθουσιαστεί με τη στρατιωτική δράση του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, δεν ήθελε να στηρίξει τις ισραηλινές επιθέσεις, και όταν διαπίστωσε ότι το Ισραήλ είχε επιτυχίες, άλλαξε στάση και διεκδίκησε εύσημα σαν να το ήθελε εξαρχής. Δεν νομίζω ότι έχει στρατηγική και η βάση του είναι εντελώς διχασμένη. Εκτιμώ ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που τον στηρίζουν είναι απομονωτιστές, δεν θέλουν την εμπλοκή στη στρατιωτική διαμάχη στη Μέση Ανατολή. Ο κίνδυνος που βλέπω είναι ότι μπορεί να θεώρησε ότι η στρατιωτική εμπλοκή θα είναι γρήγορη και καθαρή, ρίχνοντας τις βόμβες 3Β στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, και αυτό θα ήταν όλο. Υποψιάζομαι ότι δεν προέβλεψε όλους τους τρόπους με τους οποίους αυτή η εμπλοκή θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι πολύ πιο σοβαρό.

Παρότι ο Τραμπ θέλει να προβάλει την εικόνα ενός ισχυρού ηγέτη, τελικά δεν βλέπουμε να πείθει ηγέτες, όπως τον Νετανιάχου ή τον Πούτιν. Πώς το εξηγείτε;

Μπορείτε να επεκτείνετε το συμπέρασμα αυτό και στους δασμούς. Νόμιζε ότι θα μπορούσε να εκφοβίσει την Κίνα να κάνει πολλές παραχωρήσεις και αποδεικνύεται ότι δεν τους έχει μετακινήσει καθόλου. Δεν καταλαβαίνω γιατί θεωρείται καλός διαπραγματευτής. Είναι στην πραγματικότητα άθλιος διαπραγματευτής. Η τακτική του είναι να απειλεί και να περιμένει τους άλλους να ενδίδουν στις απαιτήσεις του εξαιτίας των απειλών. Αυτή τη στιγμή δεν έχει καμία αξιοπιστία.

Ποιες οι συνέπειες της συμπεριφοράς αυτής για τις ΗΠΑ, για την Ευρώπη;

Εχει αποδυναμώσει τις ΗΠΑ γεωπολιτικά όσο κανένας άλλος πρόεδρος, ακριβώς διότι δεν χαίρει αξιοπιστίας από κανέναν. Δεν τον παίρνουν στα σοβαρά, κάτι που θα κάνει τον κόσμο πιο ασταθή, διότι πολλές χώρες, τόσο οι εχθρικές όσο και οι φιλικές προς τις ΗΠΑ, θεωρούσαν ότι μπορεί να είναι πιο προβλέψιμες. Τώρα που η προβλεψιμότητα δεν υφίσταται, οι εχθρικές χώρες θα το εκμεταλλευτούν. Ημουν πρόσφατα στη Νότια Κορέα, όπου υπάρχει ανησυχία ότι η Βόρεια Κορέα θα δει τη συμπεριφορά αυτή και θα αρχίσει να ζητά διαπραγματεύσεις. Αν δεν υπάρξουν, θα αρχίσει να απειλεί.

Πώς είναι η κατάσταση εντός των ΗΠΑ; Εχουν ήδη καταρρεύσει οι θεσμοί, βρίσκεστε ήδη προ μιας αυταρχικής διακυβέρνησης;

Εχουμε έναν ηγέτη ο οποίος ξεκάθαρα θα ήθελε να μετατρέψει τη χώρα σε ένα ανταγωνιστικό αυταρχικό καθεστώς. Οι θεσμοί μας δεν έχουν καταρρεύσει, λειτουργούν. Τα δικαστήρια, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου δικαστηρίου, δεν πρόκειται να στηρίξουν ορισμένες από τις άθλιες αποφάσεις που εκδικάζονται αυτή τη στιγμή. Υπάρχουν εκλογές την επόμενη χρονιά και οι Ρεπουμπλικανοί είναι πιθανό να χάσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων με μεγάλη διαφορά. Γι’ αυτό εκτιμώ ότι ο Τραμπ κινήθηκε γρήγορα όσον αφορά τα εκτελεστικά διατάγματα, εκτιμώ ότι και ο ίδιος περιμένει ότι θα χάσουν τη Βουλή του χρόνου, καθιστώντας δύσκολο για αυτόν να κάνει οτιδήποτε. Ο μόνος έλεγχος έναντι της εξουσίας του Τραμπ που έχει καταρρεύσει εντελώς είναι το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Βάσει του συστήματός μας, θα πρέπει να διεκδικούν τη θεσμική τους ανεξαρτησία και μέχρι στιγμής είναι απρόθυμοι να το κάνουν. Αλλά με την οικονομική πολιτική να οδηγεί τελικά σε υψηλότερο πληθωρισμό και ανεργία, ακόμη και οι Ρεπουμπλικανοί θα ασκήσουν κριτική στον Τραμπ. Αν η εμπλοκή στη Μέση Ανατολή δεν είναι μια γρήγορη παρέμβαση, η προεδρία του μπορεί να καταρρεύσει.

Γιατί οι Ρεπουμπλικανοί δεν μπορούν να τον περιορίζουν και τι γίνεται με τους Δημοκρατικούς;

Ο Τραμπ έχει καταφέρει να ελέγξει αποτελεσματικά το κόμμα, διότι η βάση του είναι πολύ ισχυρή. Μπορεί να απειλήσει οποιονδήποτε μετριοπαθή Ρεπουμπλικανό ο οποίος στέκεται εναντίον του. Οι γερουσιαστές είναι πιο ανεξάρτητοι και ορισμένοι έχουν ασκήσει κριτική, αλλά είναι καλός στο να κινητοποιεί τη βάση εναντίον των Ρεπουμπλικανών που τολμούν να ασκήσουν κριτική εναντίον του. Οι Δημοκρατικοί είναι διχασμένοι σχετικά με το πώς να εξηγήσουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Μπορεί να χρειαστεί καιρός μέχρι να αναδυθεί μια πιο λογική ηγεσία.

Πώς βιώνετε ως ακαδημαϊκός την επίθεση του Τραμπ στα πανεπιστήμια;

Η επίθεση στα πανεπιστήμια μας έχει πονέσει διότι όλοι ανησυχούν για το αν οι ξένοι φοιτητές μπορούν να λάβουν βίζα. Θα είναι μεγάλο χτύπημα αν στο Στάνφορντ δεν έχουμε διεθνείς φοιτητές. Η επίθεση αντανακλά τη δυσαρέσκεια του Τραμπ, του Στιβ Μίλερ, του Στιβ Μπάνον, οι οποίοι απεχθάνονται τις μορφωμένες ελίτ και θέλουν να τις τιμωρήσουν όσο γίνεται περισσότερο – και το Χάρβαρντ έχει γίνει σύμβολο των ελίτ. Ο Τραμπ ακυρώνει συμβόλαια για ιατρικές έρευνες για να τιμωρήσει το Χάρβαρντ για αντισημιτισμό. Είναι σαν να πυροβολεί τον εαυτό του. Οι αποφάσεις αυτές θα παραπεμφθούν στα δικαστήρια, διότι είναι παράνομες, αλλά θα πάρει χρόνο για να εκδοθούν οι δικαστικές αποφάσεις. Μέχρι τότε οι προϋπολογισμοί των πανεπιστημίων θα συρρικνωθούν.

Ποιες είναι οι συνέπειες στο Σαν Φρανσίσκο από τη βίαιη απέλαση των μεταναστών;

Πολλοί εργάτες έχουν εξαφανιστεί σε πολλούς τομείς. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν πηγαίνουν στη δουλειά τους. Ο κηπουρός φίλων μας σταμάτησε να πηγαίνει να δουλέψει. Η οικονομία θα σταματήσει, διότι η Καλιφόρνια στηρίζεται σε αυτούς. Ο Τραμπ ήλπιζε ότι θα υπήρχε βία, αλλά οι διαμαρτυρίες «no kings» διατηρήθηκαν ειρηνικές και προς το παρόν όλα είναι ήσυχα.